Na to czekaliśmy od kwietnia br., gdy nasze niemal 12 tysięcy podpisów dołączyło do petycji adwokata Grzegorza Prigana o zmianę ustawy o TBS. Petycja została skierowana do Komisji ds. Petycji, niedawno uzyskała opinię Biura Analiz Sejmowych. Ale to nie kończy sprawy! Komisja obradowała 28 lipca. Zauważyła wagę problemu i nasze podpisy. Prezentujemy zapis obrad w sprawie petycji o zmianę ustawy o TBS, zapis filmowy i decyzję Komisji o kolejnym kroku. A czy wiedzieliście, że istnieje zespół sejmowy ds. budownictwa społecznego? Czytajcie a dowiecie się nowych rzeczy.
Przypomnijmy: 27 lutego 2023r. adwokat Grzegorz Prigan z Wrocławia złożył petycję do Marszałek Sejmu, do której dołączył zebrane przez społeczników niemal 12 tysięcy podpisów mieszkańców z wielu miejsc Polski.
Biuro Analiz Sejmowych (BAS) opracowało opinię na temat petycji, która niestety kontruje 5 z 6 postulatów petycji. Jednak, wbrew temu, co pojawiło się na FB, to nie kończy sprawy! Zwłaszcza, że jeden z postulatów został pozytywnie opisany przez BAS.
Posiedzenie Komisji ds. Petycji odbyło się 28 VII 2023 . Poniżej zamieszczamy zapis dyskusji, w której znaleźliśmy nieoczekiwanych sojuszników. Odkryliśmy też obecność na Komisji ds. Petycji Dyrektora Departamentu Mieszkalnictwa z MRiT, który podtrzymał narrację o świetnym i rozwojowym systemie, w którym zdarzyły się po prostu czarne owce. I naciskał, by brać pod uwagę głos spółek TBS. Podkreślał odbywającą się debatę w MRiT, choć nie użył zwrotu „okrągły stół”. Dzięki posłowi sprawozdającemu petycję dowiedzieliśmy się, że w Sejmie istnieje zespół ds. budownictwa społecznego! Naprawdę, nie wiedzieliśmy… Przeczytajcie relację spisaną lub obejrzyjcie zamieszczoną na dole strony relację filmową – by dotrwać do tego, co Komisja postanowiła.
Relacja z posiedzenia Komisji ds. Petycji
w sprawie petycji o zmianę ustawy o TBS
Poseł Robert Warwas przedstawił pokrótce postulaty petycji Grzegorza Prigana, podpisanej przez tysiące z nas mieszkańców. Stwierdził, że petycja mieści się w zakresie zadań i kompetencji Sejmu oraz spełnia wszelkie wymogi formalne. „Jak wskazują wnioskodawcy petycja stała się konieczna z uwagi na liczne problemy, z jakimi spotykają się najemcy lokali należących do TBSów, w szczególności w zakresie dowolnego ustalania stawek czynszu, braku realnej kontroli nad ich zarządzaniem, generowaniem nadmiernych kosztów oraz wydatkowaniem środków na cele niestatutowe przez zarządy spółek pozostające bez jakiejkolwiek reakcji ze strony właścicieli, instytucji nadzorczych i kontrolnych. Autor petycji zaproponował konkretne rozwiązania, które zwiększą transparentność zarządzania SIMami oraz lepsze lepsze zorganizowanie budownictwa społecznego. Tutaj też na uwagę zasługuje fakt, że pod petycją podpisało się blisko 11 tysięcy osób z całej Polski.”
„Jak sugeruje Biuro Analiz Sejmowych propozycje w przeważającej części nie wydaja się zasadne. Na uwagę zasługuje natomiast postulat społecznej kontroli organów SIM, ze względu na specyfikę najmu: najem długoletni, połączony z partycypacją w kosztach przez osoby fizyczne oraz biorąc pod uwagę zwiększenie transparentności działań organów. Zdaniem BAS zasadne jest rozważenie możliwości wyboru przedstawiciela najemców do Rady Nadzorczej SIM."
Przewodniczący Komisji, poseł Sławomir Piechota zaznacza, że sprawa jest z jednej strony bardzo ważna społecznie a z drugiej strony skomplikowana i wydaje się, że to jest wciąż obszar, w którym droga jest dość daleka do rozwiązań, które zostałyby uznane za optymalne i stabilne.
Stanowisko Krzysztofa Patera, stałego doradcy Komisji ds. Petycji: „Ja bym proponował na tym etapie nie przywiązywać szczególnej uwagi do propozycji, które zostały zgłoszone a raczej skoncentrować się na problemach, które zostały opisane i przyczynach, które legły u podstaw zgłoszenia tych propozycji. W związku z tym proponowałbym Komisji na tym etapie wystąpienie z dezyderatem do Prezesa Rady Ministrów. Po pierwsze, z prośbą o ocenę zjawisk opisanych w tej petycji, zawartych propozycji, o informację jak często i z jakim skutkiem działania TBSów były przedmiotem zainteresowania prokuratury. Plus oczywiście, czy rząd planuje zmiany ustawowe mające wpływ na funkcjonowanie TBSów. Bo cała istota opisanego problemu wykracza poza kompetencje ministra infrastruktury. Można zakładać, że ciekawe informacje mogą wnieść również inne resorty."
Juliusz Tetzlaff, Departament Mieszkalnictwa Ministerstwa Rozwoju i Technologii: „Taka petycja o zbliżonej treści, w zasadzie pokrywającej się, była już przedmiotem naszej opinii. (De facto TA SAMA PETYCJA – dopisek redakcji Obywatel TBS). Zgłoszona była przez pana mecenasa Prigana w lutym tego roku. 13 lipca przedstawiliśmy do niej stanowisko.
(* zarówno opinię BAS, jak i stanowisko MRiT do petycji przedstawiliśmy w całości w artykule: Co dalej z petycją o zmianę ustawy, podpisaną przez tysiące z nas? - dopisek redakcji ObywatelTBS).
"Częściowo postulaty zostały uwzględnione, większość jest przedmiotem dyskusji. Trwają w ministerstwie od półtora miesiąca spotkania w ramach takiej debaty mieszkaniowej, gdzie spotykamy się z przedstawicielami i środowisk – m.in. jednym z członów tej debaty jest temat budownictwa społecznego, w którym uczestniczą i przedstawiciele i lokatorów i przedstawiciele spółek TBS. To są spółki gminne w większości. Z tych problemów, które są tutaj poruszane, faktycznie niektóre wzbudziły niepokój i nawet znalazły już uregulowanie. Bo jedną z takich rzeczy, która była przedmiotem naszych już zakończonych prac legislacyjnym było doprecyzowanie przepisów dotyczących tego, na co TBSy mogą wydawać pieniądze, które pochodzą z zysków. Chociażby kwestia tego, że przeznaczane były na cele niestatutowe i to zostało uregulowane tak, że finansowanie np. działalności sportowej i innej spółek gminnych nie może być już traktowane jako, w żaden sposób interpretowane jako działalność edukacyjna TBSu. To był jeden z przykładów naszych działań. W tej chwili procedujemy na tej debacie mieszkaniowej, została przedstawiona propozycja do oceny obu stron tych rozmów kwestii rozliczenia partycypacji. Bo tutaj też jest to jeden z poruszonych problemów. Mamy 300 spółek ponad TBS istniejących w Polsce, ich jest coraz więcej, bo też SIMy się zakładają, to budownictwo się rozwija, dysponują dużym zasobem, wśród nich w większości procedury stosowane są raczej poprawne. Ale oczywiście zdarzają się przypadki kiedy dochodzi do naruszeń przepisów prawa, wiadomo, są zawsze czarne owce w środowisku. I z tym staramy się w przepisach – doprecyzować je tak, żeby – walczyć. Pamiętać należy jednak o tym, że spółki TBS to są spółki prawa handlowego, czyli podlegają takim samym uwarunkowaniom, jak wszystkie inne spółki. Mają ten specyficzny model działania, że ich zysk, który normalnie idzie na rzecz akcjonariuszy, w przypadku TBSów musi być przeznaczony na działalność statutową. Czyli na działalność związaną z budownictwem mieszkaniowym. Korzystając z rządowych programów mają ograniczone stawki czynszu więc podwyżki, które nawet zdarzają się w tym okresie, no bo jest inflacja, rosną koszty, nawet te podwyżki kształtują się mniej więcej na poziomie połowy stawek rynkowych dostępnych w miastach. Przykładowo w Warszawie, stawka czynszu za m2 maksymalna, jaka może być w ramach programu kształtuje się na poziomie 32 zł/m2. Na rynku to jest już ok. 100 zł/m2. Jest to więc mniej więcej połowa tego, co można uzyskać na rynku. Te wszystkie postulaty dotyczące zwłaszcza tego, żeby dbać o zasób i by spełniał on warunki, by lokatorzy mogli z niego w pełni korzystać, tu na pewno jest rzecz do tego by wpływać na TBSy i żeby to ewentualnie uregulować. Kwestia również rozpatrywana jest tego czynnika społecznego, udziału w sprawowaniu nadzoru. Ale tu również wypracowanie rozwiązań musimy we współpracy ze środowiskami, czemu też służy prowadzona przez nas debata. No bo samo rzucenie hasła, że ma być kontrola społeczna, czyli mieszkańców, przy zasobie, który w danym mieście nawet mniejszego miasta jak Toruń, nie mówiąc już o dużych jak Warszawa i Wrocław, czy Poznań, gdzie te zasoby obejmują kilka osiedli i kilka tysięcy mieszkań, wybranie nawet przez lokatorów tych przedstawicieli nie będzie pewnie łatwym procesem. I do końca nie rozwiąże nam pewnie sytuacji, ale nad tymi rozwiązaniami pracujemy. Myślimy o tym chociażby, żeby gminy miały większą kontrolę , zwłaszcza w zakresie TBSów prywatnych, ale musimy pamiętać, że te rozwiązania muszą się mieścić w granicach porządku prawnego, który dotyczy wszystkich spółek prawa handlowego oraz jest w jakiś sposób gwarantowany też konstytucją. Bo umowy najmu zawierane przez tych lokatorów i tworzenie tych instytucji powstawało już w latach 90-tych, a w największym zakresie w latach dwutysięcznych. I teraz znowu kolejny rozwój tego budownictwa dzięki rządowym programom następuje. Tak więc w zakresie tych wszystkich postulatów odnieśliśmy się już, 13 lipca jest nasze pismo w tej sprawie, podobnej petycji. No i tez prace legislacyjne tam, gdzie jest wypracowany konsensus są wypracowane a nad kolejnymi punktami pracujemy wspólnie ze strona społeczną czyli lokatorami i przedstawicielami samych TBSów."
Anna Woźniak-Szymańska, honorowy prezes Polskiego Związku Niewidomych: „Temat mieszkalnictwa społecznego jest w Polsce tematem bardzo ważnym, mieszkańcami tych mieszkań są często różne osoby z różnymi dysfunkcjami a także osoby starsze. Podtrzymuje głosy tych przedmówców, którzy mówili, że warto jednak przyglądać się temu tematowi. Rozumiem, że to wszystko musi być zgodne z prawem, ale wielokrotnie słyszałam i to w różnych rejonach kraju, że ludzie sobie po prostu nie radzą choćby z tymi podwyżkami. Rozumiem, że to są spółki, że kodeks prawa handlowego, ale skoro mówimy o mieszkalnictwie społecznym, to w takim razie polityka rządu powinna iść w tym kierunku aby jednak zamieszkanie w takim lokalu nie było udręką dla takich ludzi a jednak wsparciem.”
Przewodniczący Komisji, poseł Sławomir Piechota: „Wydaje mi się, że warto kontynuować ten temat i tę dyskusję. Pan (zwraca się do Dyr. Tetzlaffa) przedstawił pewien etap prac i powiedział o trwającej dyskusji mającej służyć znalezieniu tych optymalnych rozwiązań. I w tym kontekście wydaje mi się, że celowe byłoby, tak jak proponuje pan Krzysztof Pater, wystąpienie z dezyderatem do Prezesa Rady Ministrów. Bo to będzie kolejny etap tej dyskusji i tego typu odpowiedź precyzyjna na dezyderat myślę, że służyłaby dalszemu poszukiwaniu tych optymalnych rozwiązań. Ja tak bym rekomendował, ale proszę o konkluzje i rekomendacje pana posła Roberta Warwasa.”
Poseł Robert Warwas: „Rzeczywiście społeczne budownictwo mieszkaniowe bardzo dynamicznie się rozwija. Dzięki programom rządowym powstają SIM, wczoraj miałem okazję uczestniczyć w takim wydarzeniu w SIM w Zagłębiu, tak więc widzimy, że plany są dosyć duże, jeśli chodzi o inwestycje mieszkaniowe. Dostrzegając pewne problemy powołaliśmy parlamentarny zespół ds. wspierania rozwoju społecznego budownictwa mieszkaniowego. I autorzy tej petycji, tutaj jest duża grupa osób podpisana, wskazują pewne problemy i pewne konkretne rozwiązania. Chciałbym, żebyśmy się skoncentrowali na tych problemach, które są przedstawiane i uważam, że warto by było ten temat pogłębić, wyjaśnić i jak najbardziej, żeby ta dyskusja była prowadzona i też jestem za tym, żeby skierować dezyderat, czy tutaj do ministerstwa rozwoju i technologii czy szerzej do pana Prezesa Rady Ministrów. Bo ten zakres obejmuje kilka resortów. Jak najbardziej przychylam się do propozycji dezyderatu."
Przewodniczący Komisji, poseł Sławomir Piechota: „To ja bym mocno optował za skierowaniem do Prezesa Rady Ministrów. Tak jak pan wskazywał, to dotyczy też prawa handlowego a więc Ministra Sprawiedliwości. Dotyczy samorządów więc wydaje się, że to niech Prezes Rady Ministrów wskaże tego właściwego ministra, który skoordynuje przygotowanie odpowiedzi, skoro u państwa toczy się ta dyskusja to tutaj pewnie najwięcej jest tej informacji. Tak jak wskazywała pani prezes Woźniak-Szymańska to jest kwestia bardzo wrażliwa i ta ochrona lokatorów powinna być z jednej strony dająca im poczucie bezpieczeństwa, ale z drugiej strony gwarantująca, że te formy będą funkcjonować i będą się rozwijać. Myślę, że podobne problemy istnieją w spółdzielniach mieszkaniowych. Sam mieszkam w dużej wrocławskiej spółdzielni i wiem, jak trudno doprowadzać do wspólnych decyzji lokatorów, jak niewielu niestety członków spółdzielni uczestniczy w podejmowaniu decyzji, które przecież potem są decydujące dla funkcjonowania spółdzielni. A zatem jest rekomendacja byśmy w sprawach poruszonych w przedstawionej petycji wystąpili z dezyderatem do Prezesa Rady Ministrów. Czy wobec takiej rekomendacji jest akceptacja? Nie słyszę uwag, zatem stwierdzam iż Komisja podjęła decyzję zgodną z rekomendacją."
Dyrektor Tetzlaff: Ta debata ma też drugi człon dotyczący spółdzielni mieszkaniowych i trzeci dotyczący ogólnego rynku najmu więc wszystkie te problemy staramy się wysłuchać. Rozmowa musi się toczyć i z tym, który jest inwestorem i ma budować, bo jednak założeniem jest nie tylko, żeby obecni lokatorzy mieli dobre warunki, ale także zapewnić, żeby ten zasób cały czas przyrastał. I żeby wciąż było dla tych, którzy nie mają w ogóle mieszkań. Więc tu wyważenie tych argumentów, tych racji jednej i drugiej strony. Podobnie w przypadku spółdzielni. To jest naszym celem.
Przewodniczący Komisji, poseł Sławomir Piechota: Dziękuję bardzo, myślę, że to będzie też element odpowiedzi, którą otrzyma Komisja.
Piłka w grze
Komisja ds. Petycji wystąpi więc z dezyderatem do Prezesa Rady Ministrów. Czekamy na treść dezyderatu. Poniżej wyjaśniamy, co to jest dezyderat.
Tak wygląda na stronach Sejmu ścieżka naszej petycji.
A tak wygląda na stronach Sejmu nowoodkryty Zespół Parlamentarny do spraw Rozwoju Społecznego Budownictwa Mieszkaniowego. Ukonstytuował się w grudniu 2022r. Obradował de facto jeden raz od tego czasu. Przewodniczący poseł Robert Warwas referował petycję na opisanym Zespole ds. Petycji.
Tak więc, piłka wciąż w grze i wszelkie inicjatywy w kierunku wywierania presji na odpowiednie osoby i ciała mile widziane. Pamiętajmy, że petycji nie dotyczy zasada dyskontynuacji prac w związku z zakończeniem kadencji parlamentu.
